“Mustafa Kemal Atatürk ve onun ilkeleri sayesinde siyasi hayatta seçme ve seçilme hakkına kavuştuk”

Turgutlu Kent Konseyi Kadın Meclisi Kadınlara seçme ve seçilme hakkının verilmesinin 85. yıl dönümünde bir mesaj yayınladı.

Kent Konseyi Kadın Meclisi Başkanı Fatma Arıtürk imzalı açıklamada şu ifadelere yer verildi. “85 yıl önce, çağdaş medeniyet seviyesine ulaşmak için kadını ve erkeği eşit yurttaş yaratmanın gerekli olduğuna inanan Mustafa Kemal Atatürk ve onun ilkeleri sayesinde siyasi hayatta seçme ve seçilme hakkına kavuştuk.

5 Aralık 1934’te Seçim Kanunu’nda değişiklik yapılarak tüm dünyaya örnek olacak bir karara öncülük edilmiş, özellikle seçme ve seçilme hakkı yönünden birçok gelişmiş ülkede yaşayan kadınlardan daha öne geçmişiz. Öyle ki Fransa, İtalya, Hırvatistan ve Slovenya'dan 11, Romanya’dan 12, Bulgaristan’dan 13, Belçika’dan 14, Yunanistan'dan 15, İsviçre’den ise 36 yıl önce almışız seçme ve seçilme hakkımızı…

1930 yılından itibaren çıkarılan bir dizi yasa ile önce Belediye seçimlerine katılma, sonra köylerde muhtar olma ihtiyar meclislerine seçilme hakkı, daha sonra da kadınların milletvekili seçme ve seçilme hakları tanınmış.
Siyasal haklarını ilk kez 1930 yılındaki Belediye seçimlerinde kullanan Cumhuriyet Halk Fırkası’ndan Hasane Nalan ve Benal Nevzat Şehir meclislerine girmiş.

1933 yılında, Aydın'ın Çine ilçesine bağlı Demirdere köyünde (Bugünkü Karpuzlu ilçesi) yaklaşık 500 oy alarak seçimi kazanan Gül Esin, Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk kadın muhtarı olmuş. Mersin’de ise Müfide İlhan 1950 yılında, İlk kadın Belediye Başkanı olmuştur.

Türkiye’deki kadınlar milletvekili olabilmek için 1923 yılında, Nezihe Muhiddin önderliğinde ilk kadın partisi “Kadınlar Halk Fırkası”nı kurmak istemişler. Fakat 1909 Seçim Kanunu sebebiyle bu parti kurma girişimi sonuçsuz kalmış, Kadınlar Halk Fırkası’nın Türk Kadınlar Birliği adlı derneğe dönüşmüş.
1924 Anayasası hazırlanırken kadınların milletvekili seçme ve seçilme hakkına sahip olması gündeme gelmiş ancak TBMM genel kurulunda bu hakların, maalesef yalnızca, erkeklere tanınması fikri ağır basmış. Gerekli yasal değişiklik 10 yıl sonra Başbakan İsmet İnönü ve 191 milletvekilinin sunduğu Anayasa ve Seçim Kanunu'nda değişiklik yapılmasını öngören yasa önerisi sonucu gerçekleşmiş. Öneri, 5 Aralık 1934’te Mecliste görüşülüp, 317 üyeli Meclis'te, oylamaya katılan 258 milletvekilinin tamamının oyuyla değişiklik önerisi kabul edilmiş.

Anayasanın 10. ve 11. Maddelerinin değiştirilmesinin ardından, kadınların ilk kez oy kullandığı ve aday olabildiği TBMM V. Dönem seçimleri 8 Şubat 1935'te yapılmış ve TBMM'ye ilk kez 17 kadın milletvekili girmiş. Ki kadınlarımız TBMM’deki tüm milletvekillerinin (400) yüzde 4,5’ini oluşturmuş. Bu oran, Cumhuriyet tarihinde kadınların TBMM’de en yüksek temsil oranlarından birisi olmuş. Bu özelliğini de 2007 genel seçimlerine dek korumuş.
Halen TBMM’de 102 kadın milletvekili mevcut. Toplam milletvekillerinin yüzde 17,48’e yükselmiş olmasına rağmen eşit temsil edildiğimiz söylenemez. Seçimlerde kadın adaylara daha fazla yer verilmesi, temenninin ötesine geçmeli…
Ülkemizdeki kadınların seçme ve seçilme haklarının verilmesinin 85. yılını kutluyor, tüm kadınlarımızı sevgiyle selamlıyorum.”